5de verslag: Panama van 16 tot 28 febr. 2023

Hallo allemaal ,

Panama is al weer het laatste land van Centraal Amerika wat ik tijdens deze reis bezoek. Het is volgens mij het meest ontwikkelde en economisch het rijkste land van Centraal Amerika wat ik gezien heb. Het was de moeite waard om al deze landen te bezoeken. Ik heb ervan genoten. Nu rest mij nog alleen Suriname en Nepal, wat weer heel andere landen zijn qua bevolking, cultuur en natuur. Maar lees maar eerst (in stukjes) mijn belevenissen in Panama.

DONDERDAG 16 FEBRUARI 2023: van CAHUITA (COSTA RICA) NAAR BOCAS DEL TORO: COLON (PANAMA)

ik word al om 05.15 uur vanochtend wakker en die tijd benut ik om mijn verslagen van Nicaragua en Costa Rica te corrigeren en naar jullie, via mijn website, op te sturen, voordat ik naar Panama ga. En om 7.50 uur sta ik aan de straatkant op de shuttle te wachten. Maar, zoals altijd, zijn ze weer te laat. Na een half uur wachten vraag ik aan de receptioniste of ze de Caribean tours wil bellen, want ik maak me wel weer ongerust. Maar om 8.30 uur stopt een auto en die brengt me naar Puerto Viejo, waar de shuttle met nog een Canadese mevrouw op ons wacht. We zitten maar met z'n tweeën in de shuttle. In een half uur rijden we naar de grens bij SIXAOLA. Daar krijgen we een rood armbandje om van de Caribean tours waarmee we extra snel de grens over kunnen. Bij de grens van Costa Rica moeten we $9 exit fee betalen, bij de grens van Panama niets. De bagage wordt in een kar geladen en wij hoeven er niet de grens mee over te sjouwen. Bij de grens van Panama hoefden we zelfs niet in de rij te staan , maar kregen voorrang. Ze vroegen alleen " hoelang ga je naar Bocas del Toro " en we hoefden niet aan te tonen, via het vliegticket, dat we Panama ook weer zouden verlaten. Alles bij elkaar heeft de grensovergang ons maar 45 min. gekost. Daarna rijden we in 1 uur naar Almirante. Daar stappen we op de boot naar het eiland Colon van Bocas del Toro. Inmiddels heb ik de klok 1 uur vooruit gezet, want in Panama is het 1 uur later dan in Costa Rica. Om 12.15 uur zijn we in Colon. Het is maar 7 min. lopen naar mijn hostel SPANISH BY THE SEA. Het is een vrij groot hostel waar ook Spaanse les wordt gegeven.

Er is een gezamenlijke keuken en een bar, en een veranda met een tafeltennis tafel en een tuin. Ik had een kamer geboekt met 2 één persoonsbedden, maar ze brachten me naar een kamer met een bed en een stapelbed waarvan ik het bovenste bed kreeg. Dit heb ik geweigerd want dat had ik niet geboekt. Toen boden ze mij een kamer aan voor 4 personen op de 1ste verdieping , met een stapelbed en een gewoon bed, waarvan ik het gewone bed kreeg. Ik heb wel korting gekregen. Doch het nadeel is dat ik naar beneden moet om te douchen, het toilet kan ik boven op een andere gang gebruiken. En ' s ochtends is van 8.00 tot 10.00 uur ontbijt , elke dag pannenkoeken met fruit . Dat noemen ze een " geweldig en goed ontbijt" (??). Na me ingeschreven en geïnstalleerd te hebben, ben ik het stadje gaan verkennen. Er zijn erg veel supermarkten (allemaal gerund door Chinezen) en watersport organisaties, houten huizen en restaurants. Er zijn verschillende havens waar vandaan boten naar verschillende omliggende eilanden vertrekken. Er lopen best veel donkere mensen rond. Ik dacht dat Panama goedkoper was dan Costa Rica, maar dat is op Bocas del Toro toch echt niet het geval. Hier betaal je met Amerikaanse dollars en dat is makkelijk, alleen muntgeld bestaat uit balboa's die dezelfde waarde hebben als de dollar.

Rond 17.30 uur begint het te regenen. 's Avonds probeer ik foto's op mijn weblog te zetten , maar dat levert veel problemen op.

VRIJDAG 17 FEBRUARI : COLON OP BOCAS DEL TORO.

Volgens mij heeft het de hele nacht geregend en vanochtend regende het nog steeds. We slapen met 4 Nederlanders op een kamer. Kan ik ook weer eens Nederlands praten.

We krijgen als Booking.com gasten een gratis ontbijt met één zelf gemaakte pannenkoek en vers fruit ( banaan en papaja) en koffie. Als je een 2de pannenkoek wil hebben moet je $2 betalen.

Om 11.30 uur ga ik op pad. Het is aanvankelijk droog, maar het begint al snel weer te regenen, maar het blijft warm en vochtig aanvoelen. Ik doe mijn poncho aan en dat bevalt goed. Het zijn maar korte buitjes. Ik wil naar RESERVA MUNICIPAL DE PLAYA BLUFF lopen. Dit is een smalle kuststrook op het eiland Colon, tussen het regenwoud en de Caribische zee in. En het is een broedplaats voor zeeschildpadden. Hier wonen inheemse Ngobe en Afro-Caribische inwoners in houten huisjes. Eerst loop ik via het stadje Colon met vele houten huisjes en langs de internationale luchthaven. Een ander deel van de route kan ik over het strand lopen van Playa el Istmito, playa Bluff Bocas del Toro, Big Creek en Playa Paunch. Verder gaat de route via een onverharde weg met vele kuilen waar het regenwater in is gaan staan. Ik kom de Canadese vrouw tegen die in dezelfde shuttle zat van Cahuita naar Bocas del Toro, die daar in een hotel zit. Het wordt steeds modderiger omdat er ook auto's, taxi's, (elektrische) fietsen, e.a. rijden. De palmbomen, varens en regenwoud worden steeds groener en mooier en de golven steeds hoger. Playa Bluff heeft een mooi goud geel strand ( maar nu is het leeg en verlaten) waar nomaliter veel gesurft wordt. Om 14.30 uur loop ik terug. Onderweg krijg ik af en toe een bui en dan doe ik gauw mijn poncho aan . Maar na 16.00 uur worden de buien heftiger. Om 17.30 uur ben ik weer in het hostel, hang mijn poncho uit en maak mijn modderige schoenen schoon. Inmiddels heb ik bericht gekregen van BASTIMENTOS HILL GUEST HOUSE op het eiland BASTIMENTOS, waar ik morgen 1 nacht overnacht, dat ik vroeger kan inchecken.

ZATERDAG 18 februari: VAN COLON NAAR BASTIMENTOS:

Vandaag ga ik dan voor 1 dag en nacht naar een ander eiland van Bocas del Toro, genaamd BASTIMENTOS. Ik neem alleen de nodige spullen mee in de kleine rugzak en de koffer en de grote rugzak laat ik staan bij de receptie van hostel SPANISH BY THE SEA in Colon. Dan begint het ineens heel hard te regenen. Als het droog geworden is loop ik naar de haven en neem de boot naar BASTIMENTOS. Het is maar een kort stukje varen van 15-20 min. en kost $5 .Na aangemeerd te hebben in Bastimentos loop ik naar mijn hostel BASTIMENTOS HILL GUESTHOUSE. Ik ben blij dat ik mijn trolleytas niet heb meegenomen want anders had ik die heel wat trappen omhoog moeten sjouwen.

Mijn kamer is klaar en ik kan er meteen in: dat is boffen. Het is een mooie kamer met een 2 pp bed en een douche en toilet en balkon en airconditioner. Elders is ook een gedeelde keuken (al stond dat niet in de beschrijving van Booling.com). Daarna ga ik het eiland Bastimentos bezoeken. Het lijkt wel of ik in Afrika ben beland. Er lopen allemaal zwarte mensen rond die een apart taaltje spreken. Ik loop naar de WIZARD BEACH, bekend als het surfparadijs wegens zijn hoge golven, maar dan begint het ineens heel hard te regenen. Ik kan net onder een afdakje schuilen. Na 15-20 min. hield het op met regenen. Ik vervolg mijn weg, met een stok. Het pad begint al aardig modderig te worden. En dan kom ik een Engels echtpaar tegen die met blote voeten door de modder wandelde. Ze zeiden dat de route alsmaar modderiger wordt en dat het Wizard strand nu niet de moeite waard was. Toen ben ik maar teruggekeerd.

Daarna loop ik de andere kant op in Westelijke richting , met leuke gekleurde houten huisjes, en kom uit bij de SUNSET SPOT. Daar vind ik een pad naar restaurant Firefly. Tot verrassing , loop dit pad een heel eind door langs het water. Daarna wordt het wat modderiger en zie ik een stelletje omhoog klauteren. Ik besluit hetzelfde te doen, al staat er "privé terrein" . Het is een moeilijk klimmetje over bananen bladeren. Ik zie daar ook nog een oranje kikkertje. Boven staan bananen bomen en er loop ook een pad wat aardig goed te bewandelen is. Ik kom langs het Bamboo house en loop door tot het "Up to the Hill café". Daarna begint het pad weer modderiger te worden en ik zie een bordje Wizard Beach staan, maar daar hoef ik niet meer naar toe. De eigenaresse wijst me een pad aan die terugleid naar Cero Bastimentos en naar mijn hostel. Dit was goed te doen bergafwaarts. Dan ga ik op een vlonder bij het water zitten. De zon schijnt heerlijk en ik geniet van mijn muffin, banaan, de houten gekleurde huisjes aan het water en de bootjes die op en afvaren Daarna ga ik bij het haventje kijken of er een bootje gaat naar RED FROG BEACH. Op dat moment ben ik de enige die naar Red Frog Beach wil gaan, waardoor de boot te duur wordt voor mij en daarbij komt dat ik daar toch niet kan zwemmen omdat ik geen zwemkleding had meegenomen. Terwijl ik wegloop kom ik een Engels echtpaar tegen. Ik vraag aan hun of zij naar Red Frog Beach gaan. Nee, ze gaan boodschappen doen in Colon. Het zijn 2 oudere vriendinnen (70 -80 jarigen) waarvan de een al 14 jaar in Bastimentos woont en de andere 10 jaar. Ze vinden het eiland heerlijk rustig en het goedkoopste van alle Caribische eilanden. Ze zeggen dat het gemiddelde inkomen per dag van een bewoner hier $2,50 is.

Het is een mooie zonnige middag geworden. Maar tegen 17.30 uur komt er weer meer bewolking. Het is hier tot 19.00 uur licht, dus 1 uur langer dan in de vorige landen van Centraal Amerika.

Ik realiseer me dat vandaag de carnavals optocht opgesteld wordt op de Ruimtevaartbaan.

ZONDAG 19 FEBRUARI : VAN BASTIMENTOS TERUG NAAR COLON.

Na een zelf gemaakt ontbijt in de keuken van het hostel, ga ik weer wandelen. Het is vandaag prachtig zonnig weer. Deels loop ik dezelfde leuke route als gisteren, langs het water. In een privé huis verkopen ze " cocos pan" .= kokos brood. Ik raak in gesprek met een jongen die daar verblijft. Hij vertelt dat de " selfmade cocos pan " pas om 12.00 uur klaar is. Hij woont zelf op een ander eiland en wil me wel rondleiden. Ik vraag aan hem welke taal de eiland bewoners van Bastimentos spreken . Hij zegt " NAVE", Maar als ik het op internet opzoek lees ik : Creeols / Guari Guari , het is een mix van Engels, Spaans en Ngöbe-Buglé. Ze hebben een donkerder huidskleur dan op Colon en overal hoor je harde Salsa muziek uit de huizen komen.

Rond 11.30 uur neem ik de boot terug naar Colon. Toevallig gaat Enrique, de eigenaar van het hostel ,ook mee. De boot doet er maar 15 min. over en kost ook nu $5.

Ik check weer in voor 2 nachten in hostel SPANISH BY THE SEA.

Nu krijg ik wel mijn geboekte kamer met 2 bedden. Mijn kamergenoot is er nog niet, maar die komt wel. Ik maak eerst koffie , voordat ik op pad ga. Ik loop eerst naar de PLAYA EL ISTMITO, waar ik over het strand loop met de voeten door het water. Ik heb wat last van mijn blaar onder de voet en de pijn vermindert door het zand en water. Daarna loop ik door naar het Nationaal park , maar het begint om 16.00 uur te regenen en dan keer ik om , zonder het N.P. bereikt te hebben. Na 10 min. stopt de regen. Bij de haven waar de boot naar Almirante vertrekt, hoor ik dat hij elk half uur vertrekt en $5 kost. Daarna ga ik terug naar mijn hostel waar ik mijn eigen eten in de keuken bereid. ' s Avonds ben ik weer een tijd bezig om de foto's van Nicaragua bij mijn website verslag te plaatsen, maar dat levert weer de nodige problemen op. Ik geef ze geen ondertiteling zoals ik vorige jaren wel heb gedaan, want thuis ga ik ze mogelijk allemaal vervangen .

MAANDAG 20 FEBRUARI: COLON : BOCA DEL DRAGO

Vannacht niet zo lekker geslapen. Ik werd telkens wakker van de fan die veel lawaai maakte en omdat hij telkens mijn laken oplichtte als hij ging draaien.

Maar ik sta om 7.15 uur op. Ik kom aan de praat met een Spaanse fysiotherapeut die vandaag uit dit hostel vertrekt en naar Panama Stad gaat waar ze als bekkenbodem fysiotherapeute een aantal maanden gaat werken. Bekkenbodem fysio. kennen ze in Panama niet en er is daarvoor ook geen opleiding. Ik vertel ook dat ik fysio. ben en vrijwilligerswerk doe. Daar heeft ze ook wel oor naar. We wisselen onze WhatsApp gegevens uit en mogelijk neem ik contact met haar op als ik in Panama Stad ben. Daarna ga ik naar de fietsen verhuurder en huur een fiets voor $6 voor de hele dag. Hij zet mijn zadel iets hoger en ik krijg een extra slot en een sleuteltje en hij geeft me nog wat adviezen wat ik kan gaan doen. Rond 9.30 uur vertrek ik. De afstand naar BOCA DEL DRAGO is 17 km. De weg is afwisselend stijgend en dalend met soms veel kuilen, in zowel de verharde weg als op de zandweg. Soms is de heuvel te steil om te fietsen (zonder versnelling ) en dan ga ik lopen. Ook hier zijn de planten en bomen mooi groen. Ik kom langs een nieuw wooncomplex met kleine huisjes en een hostel en vakantie verblijf genaamd Castillo inspiracion , waar in de buiten muren plastic flessen zitten. Ik stap nog even af om de La Gruta te bezoeken. Dit is een vleermuizen grot , al zie ik geen vleermuizen . Om 12.00 uur ben ik bij BOCA DEL DRAGO. Het is een mooi plekje met geel zandstrand en huisjes en een restaurant. Ik ga hier ook het water in. Maar de golven zijn hoog en krachtig. Je kunt je hierin niet staande houden. Terwijl ik zat ,sloeg ik door de golven achterover met mijn hoofd tegen een boomstam. Nu zit daar een grote bult op mijn hoofd. Rond 13.30 uur stap ik op. Ik wil eigenlijk nog noordelijker fietsen naar MMITINBI, maar dat is een onverharde weg met veel stenen en kuilen, dus daar zie ik vanaf. Ik fiets terug en belandt op het PLAYA EL ISTMITO. Daar ga ik ook nog zwemmen .Het is nog heerlijk in de zon. Er zitten wel steekvliegen. Het is vandaag de hele dag zonnig gebleven ( m.u.v. vanochtend vroeg) Om 17.15 uur stap ik op en ga de fiets terug brengen.' s Avonds krijg ik ook de entree code binnen van mijn appartement in Boquete., waar ik morgen naar toe ga. Het was een heerlijke dag : lekker gefietst en mooi weer en mooie stranden .

DINSDAG 21 FEBRUARI ; VAN COLON (BOCAS DEL TORO) NAAR BOQUETE:

Het ontbijt , één pannenkoek met fruit, gaat vanochtend snel want er zijn maar weinig gasten. Ik neem afscheid en loop naar de haven waar de boot naar Almirante komt. Hij kost $5 (gisteren zeiden ze nog $6). Rond 0.9.10 uur vertrekt de boot en komt aan in Almirante rond 0.9.40 uur. Er staan diverse taxi's die $1 vragen om mij naar de bushalte te brengen waar de bus naar David vertrekt. Het is ca. 2 km en ik besluit om te gaan lopen (ik kan nog lang genoeg zitten). Het minibusje naar David staat er al en ik kan zo instappen, kost $8,45 en de reis duurt 4 uur. De koffer gaat op het dak en de rugzak in het minibusje. Ik kom in gesprek met een Panamese man die naar het ziekenhuis in Panama Stad gaat om een gezwel in zijn mond te laten verwijderen. De natuur, onderweg, is mooi met bergen en dalen en heel veel groen. Rond 14.00 uur arriveren we in DAVID . Daar wordt al geroepen " autobus ā Boquete ". Mijn koffer wordt van de minibus overgebracht naar de blauwe bus richting Boquete. Deze rit duurt ong. 45 min. en kost $1,75. Er wordt zelfs gecontroleerd op je identiteitsbewijs / paspoort door een immigratie beambte. Ik moet uitstappen bij "DE INGANG VAN VILA LA PAZ" ( een dure woonwijk). Het waait hier behoorlijk hard. Mijn appartement "APARTAMENTO CON COCINA " in alto Boquete, ligt 50-100 m. van de grote weg , is geel met blauwe kozijnen en is 2 verdiepingen hoog. JESSE, de eigenaresse staat al bij de deur. Ze zegt dat mijn appartement nog bezet is en dat de officiële inchecktijd 16.00 uur is. Ik word een beetje boos want ik had speciaal een verzoek ingediend of ik om 15.00 uur kon inchecken en dat had ze goed gekeurd. Maar ik had geen andere keuze dan te wachten totdat die mensen eruit waren. Ik kreeg een kop koffie en kon gaan zitten op de 1ste verdieping van haar huis, terwijl zoonlief van ca. 8 jaar mij uitleg gaf in het Spaans , hoe de projector werkt met video films, Netflix, YouTube etc. Om 16.00 uur kon ik in het appartement. Het bestaat uit een keuken met tafeltje en 2 stoelen, slaapkamer met 2 pp. bed en grote TV met netflix, youtube, films etc, en een fan , een badkamer met douche en wc. Met een totaal opp. van 20 m2. Na me geïnstalleerd te hebben ga ik op zoek naar een supermarkt. Ik zie er 5 staan op Maps.Me, maar 3 zijn er al gesloten en 2 zijn er open ( 1 op 500 m. afstand en 1 op 3,5 km afstand). Als ik eindelijk mijn boodschappen binnen heb is het inmiddels al 18.15 uur en het is 45 min. teruglopen naar mijn appartement. Maps.Me wijst me een onverharde weg aan (idem heenweg) maar ik blijf op de stoep of berm naast de hoofdweg lopen, want dat vind ik veiliger nu het al donker begint te worden. Om 19.15 uur ben ik in mijn appartement. Ik ben blij toe ! Ik maak mijn eten klaar in het keukentje (gele tortilla's met ei en tomaat) en ga op tijd naar bed

WOENSDAG 22 FEBRUARI: BOQUETE.

Ik heb aardig geslapen , al ben ik een aantal keren wakker geworden door die harde wind die rondom dit huis waait.

Rond 11.00 uur ga ik beginnen met mijn loop naar LA PIEDRA DE LINO. Vanaf mijn appartement naar het begin van deze trail ("empieza del sendero) is het 6,7 km en naar de Cerro la Piedra de Lino ( uitzicht) is het 9,9 km. Eerst gaat de route over de stoep of berm van de VIA Boquete - David en daarna over een smallere en rustiger weg, de VIA BOQUETE. De weg loop enigszins omhoog en het is aangenaam warm en zonnig. Onderweg vind ik nog wat kleine sinaasappels , die een beetje zuur zijn maar goed te eten. Vanaf " de empieza van deze sendero," , gaat een onverharde weg omhoog. Eerst geleidelijk, maar geleidelijk aan steeds steiler en onregelmatiger. Ik vind weer een geschikte stok en heb houvast aan takken, boomstronken om me omhoog te trekken. Het pad wordt steeds zanderiger (ik hou mijn hart vast voor de terugweg). Ik ben weer de enige die deze route loop. Ik kom wel een man tegen die aan het snoeien is. In het dagelijkse leven werkt hij in de " jardin ". Hij zegt, dat het nog ver is naar het uitzichtpunt. Volgens MapsMe is het maar 30 min. , maar ik doe er minstens 1-1,5 uur over. Het zweet staat op mijn rug. Maar ik zie mooie uitzichten, bloemen en bomen met oranje bloemetjes. Rond 14.00 uur, na een makkelijk stukje door een bos, ben ik bij het uitzichtpunt, wat ook de moeite waard is. Daar maak ik foto's en video's en eet mijn brood op. Het begint zowaar een beetje te regenen. Om 14.30 uur loop ik terug, via hetzelfde pad. Af en toe glij ik een stuk naar beneden in het mulle zand en 1x ga ik echt onderuit, gelukkig met een zachte landing. Het was de moeite waard. Daarna gaat de tocht weer verder via de verharde wegen terug. Om 17.30 uur ben ik weer bij mijn appartement. ' s Avonds app ik weer met mijn hostel in Paramaribo over de jungle tocht die ik daar wil gaan maken. Het valt niet mee om dat op afstand te regelen.

DONDERDAG 23 FEBRUARI: BOQUETE

Vanochtend heb ik met Nepal gecorrespondeerd over de trekking die ik daar wil gaan maken nl. de Pikey peak trail van 7 dg. Kijken of ik nog wat van de prijs af kan krijgen!

Om 11.00 uur ga ik lopen vanaf mijn appartement naar de PIANISTE TRAIL ( in Jaramillo). De totale afstand vgl MapsMe is 2x12 km. Eerst 2 uur over de stoep naast de verharde weg (41 en Avenida A Este.) met heel veel mooie restaurants en hotels. Daarna sla ik bij café el pianiste een onverhard pad in. Eerst een pad met heel veel stenen in een open omgeving. Ik moet diverse keren een beekje oversteken. Soms kan dat via een bruggetje , maar 5x moet ik op stenen gaan staan om droog over te komen. Vervolgens gaat het smalle pad verder omhoog door het regenwoud. Het wordt steeds modderiger naar mate ik hoger kom. Ik kom een paar mensen tegen die al op de terugweg zijn. Zij vertellen me dat m.n. het laatste half uur wandelen moeilijk wordt door de modder. Ik had me voorgenomen tot 14.00 uur door te gaan met deze trekking en dan om te keren. Maar ik ga toch door en ben uiteindelijk om 15.00 uur bij het uitkijkpunt. Daar staat ook een kruis met de namen van de 2 verdwaalde Nederlandse meisjes, die dood zijn teruggevonden ( Lisanne Vroon sept. 24-1991 en Kris Kremer aug. 01-2014). Het zet je wel aan het denken !. Helaas valt er geen mooi uitzicht te bespeuren door de nevel die daar hangt, en het waait hier ook behoorlijk en het is koud. Ik keer om en loop terug. Deels is de terugweg hetzelfde , maar deels ook anders. Om 16.00 uur gaat het regenen. Ik vind dat niet leuk en doe uiteindelijk mijn poncho aan . Naar beneden lopen gaat toch makkelijk dan naar boven, ondanks de modder en het soms steile pad. Nu kom ik niemand meer tegen , m.u.v. een paar lokale bewoners die daar in armoedige huisjes wonen. De regen is gelukkig maar van korte duur. Ook de verharde weg loopt enigszins naar beneden en dank zij de wind in de rug, gaat het prettiger dan de heenweg. Ik loop af en toe door het gras in de berm om de modder van mijn bergschoenen te verwijderen. In het kerkje, dat ik passeer, is een mis aan de gang en ga ik nog even de communie nemen. Om 19.00 uur, net voor donker, ben ik terug in mijn appartement. (Volgens mijn stappenteller heb ik vandaag 30 km gelopen). Daar vraag ik aan de eigenaresse of ik de wasmachine mag gebruiken. Ze legt me uit hoe ik de wasmachine en de droger werken. Hier draait de wasmachine met koud water, dus ik hoef de temperatuur niet in te stellen. Na 2 uur is de was schoon (schoner dan die was) en droog.

Daar ben ik wel blij mee !

VRIJDAG 24 FEBRUARI: BOQUETE

Vandaag ga ik geen trail maken, 2 dagen achter elkaar is genoeg. Vanochtend moet ik weer eerst tijd besteden aan het schrijven van appjes naar Suriname, Nepal en naar Nederland. En daarna wat te eten halen bij de supermarkt. Ook hier vind ik alles duurder dan in Nederland. Daarna loop ik naar JARAMILLO waar je een mooi UITZICHTPUNT heb over BOQUETE . Het is maar een uurtje lopen, maar de laatste 15 minuut leidt een stenen trap je omhoog naar het uitzichtpunt.

Daarna loop ik naar het CENTRUM VAN JARAMILLO. Onderweg raap ik nog een paar gevallen sinaasappels op, want hier staan veel sinaasappel bomen. In het PARQUE CENTRAL ga ik op een bankje zitten, lekker in de zon. Af en toe gaat het lichtjes regenen, maar de zon blijft schijnen ( idem in Monteverde in Costa Rica wat ook op hoogte ligt)

Terug in mijn appartement was ik mijn haren, want hier heb ik warm douche water, en het is maar afwachten of ik dat ook heb in het hostel in Panama Stad.

ZATERDAG 25 FEBRUARI: VAN BOQUETE NAAR PANAMA STAD.

Ik ben al wakker voordat het alarm af gaat. Om 7.50 uur loop ik naar de bushalte aan de grote weg. Het is nevelig en het begint een beetje te regenen. De bus , een opgepimpte Amerikaanse schoolbus , die hier nog maar sporadisch rijdt, stopt om 8.15 uur. Hij doet er geen 45 min. over maar 1 uur voordat we arriveren bij de terminal in David. De bushalte voor de bussen van David naar Panama Stad is 100 m. verder. Ik koop een ticket aan het loket voor $13,25 (de reis is nu verzekerd i.p.v. bij het kopen van een ticket in de bus vgl. Jess). Ik moest zelfs mijn paspoort tonen. De mooie nieuwe bus vertrekt om 10.00 uur.

Tijdens de lange rit hou ik me bezig met lezen, schrijven, praten met de buurman en genieten van de omgeving. De lucht blijft blauw met hier en daar een wolkje. De afstand is in totaal 500 km. Op het bus ticket staat dat we om 15.30 uur zullen aankomen in Panama Stad, maar het zal wel weer later worden. Om 12.45 uur stopt de bus 45 min. zodat iedereen kan lunchen en naar het toilet kan gaan (in de bus is trouwens ook een wc.). Dan hebben we pas de helft van de afstand afgelegd en moeten we nog ca. 250 km. Het is buiten aardig warm. Op de bus staat ook dat er internet aanwezig is, maar dat is duidelijk niet het geval. In PANAMA STAD komt de bus aan om 17.15 uur bij de de INTERNATIONALE LUCHTHAVEN TOCUMEN. Dit was een verrassing voor mij, want het hostel had aan mij doorgegeven dat de bus zou aankomen bij de terminal Paitilla , waarna ik nog maar 15 min. hoefde te lopen naar mijn HOSTEL EL MACHICO. Doch de luchthaven ligt 21km verderop. Verschillende taxichauffeurs benaderen mij, maar ik wil eens de bus uitproberen, want het is nog (relatief ) vroeg. Ik moet de bus naar de oude stad hebben , dus ik ga bij die bushalte staan. Voor alle zekerheid vraag ik aan een mevrouw of ik goed sta . We komen in gesprek en dan vertelt ze me dat je hiervoor een speciale buskaart nodig heb die je moet opwaarderen. Die had ik duidelijk niet. Maar ik mocht op haar kaart meereizen want dat koste haar maar $0,25. Toevallig woont ze ook in de buurt van de halte Paitilla. Ze vertelt me dat ze uit Colombia komt en werkt bij een oude Panamese Joodse vrouw. Ze helpt mij met mijn koffer en ze loopt helemaal mee naar mijn hostel. Bijzonder aardig. Ze belt zelfs haar moeder in Colombia op, die even oud is als ik, maar minder actief is. We wisselen onze WhatsApp nummers uit zodat we contact kunnen blijven houden. In het hostel word ik eerst gestuurd naar een kleine slaapzaal met 4 etage bedden waarvan ik op het bovenste bed mag slapen. Ook nu weiger ik, want ik had speciaal gevraagd naar een afzonderlijk bed of het onderste bed van een etage bed. En dat hadden ze goedgekeurd. Daarna krijg ik een afzonderlijk bed op een een gemengde slaapzaal met 10 bedden (de andere bedden zijn etage bedden). Helaas is de wc en de douche op de gang. Beneden is een grote gemeenschappelijke keuken , een grote zitruimte binnen en buiten en zelfs een zwembad. Op deze slaapzaal tref ik een Duits stel waarvan de jongen veel last heeft van zijn boven rug. Ik bied hem mijn fysiotherapeutische hulp aan, waarna zijn klachten duidelijk verminderde. Zij blij en ik ook. Na me geïnstalleerd te hebben ga ik rond 19.00 uur op zoek naar een supermarkt. Het is maar 7 min. lopen, maar het was al aardig donker, daarom ben ik halverwege maar teruggelopen naar mijn hostel. Ik had nog brood en bananen meegenomen vanuit Boquete, en dat heb ik toen maar opgegeten. Ik ontmoet een Nederlandse jongen in de keuken en praat met hem. Hij vertelt dat hij hier een paar maanden stage loopt en de dieren moet tellen die hij ziet op een camera in een bepaald gebied. Hij biedt mij een kom zelfgemaakte linzen soep aan. Erg lekker. De slaapzaal is erg warm , maar gelukkig gaat om 20.30 uur de airconditioner aan.

ZONDAG 26 FEBRUARI: PANAMA STAD

Ik ben een van de eerste die gaat ontbijten. Het ontbijt bestaat uit pannenkoekjes en bananen met koffie. Je mag zoveel pannenkoekjes eten als je lust.

Nadat de problemen met WhatsApp waren opgelost kon ik weer van alles regelen zoals: de trekking in Nepal, iets afspreken met de Spaanse fysiotherapeut Christina die ik ontmoet heb in Bocas del Toro en overleggen met de Colombiaanse vrouw die mij gisteren geholpen heeft bij de aankomst met de bus uit Boquete. Ook pluis ik uit hoe ik het beste naar de luchthaven in Panama Stad kan gaan (met bus of taxi ) en vanaf Zanderij in Suriname naar mijn hostel in Paramaribo. Ik kom tot de conclusie dat ik in beide gevallen een taxi moet nemen want de bus geeft veel gedoe. Daarna ga ik geld pinnen en boodschappen halen. Daarna loop ik naar de Cinda Costera = de kuststrook. Dit is een promenade van 5 mijl aan de Baai van Panama. Hier liggen speelvelden aan, tuinen, uitzichtpunten en fietspaden. Aan het eind ligt een marine brug van 2,7 mijl wat het Casco Antiguo district omcirkeld. Tevens wordt het geflankeerd door hele hoge torenflats. Ik loop deze promenade helemaal af tot aan CASCO VIEJO = een koloniale wijk met gekleurde gebouwen en kerken. Ik zie de St . Anna kerk en op dat plein worden kinderen met water besproeid. Dit is traditie hier in het weekend na carnaval. Daarna wil ik naar Amador Causeway lopen = een weg over de zee die het vaste land verbindt met de eilanden Naos, Perico en Flamenco en dient als breekwater voor het Panama kanaal. Maar dat is toch te ver. Terwijl ik rustig terug loop kom ik de Colombiaanse vrouw en haar vriendin tegen. Ik ben blij dat ik haar toch nog even gezien en gesproken heb. Terug in het hostel ga ik eerst zwemmen in het bijbehorend zwembad, daarna douchen en mijn eten klaarmaken in de keuken

MAANDAG 27 FEBRUARI 2023 : PANAMA STAD

Vannacht heb ik het erg koud gehad omdat de airconditioner slechts op 21 graden stond en ik maar één laken op me had liggen. Om het een beetje warm te krijgen heb ik met fors opgetrokken knieën geslapen, met mijn handen er nog eens om heen. Toen ik vanochtend opstond had ik veel pijn in mijn rechter knie m.n.. aan de buitenkant en in de knieholte. Ik kon mijn knie niet goed meer buigen en liep hinkend. Ik doe wat oefeningen, smeer hem in met Midalgan en doe er een tubigrip om , maar echt helpen doet het niet. Toen ik me ging wassen stonden heel wat politie agenten bij de receptie. Ze hadden een Engelse man aangehouden die het paspoort en geld van een Zuid Afrikaanse man (kamergenoot) had gestolen. Hij ontkende eerst , maar camera's leverde het bewijs. Voor die tijd had hij zich al vreemd gedragen. Tijdens het ontbijt kom ik aan de praat met een jonge Oekraïense vrouw die 1 jaar geleden gevlucht was uit Oekraïne i.v.m. de oorlog. Aanvankelijk heeft ze eerst een paar maanden in Noorwegen of Zweden gewoond en daarna is ze naar Panama verhuisd ( aangeraden door een Oekraïense vriend die hier al woonde). Ik praat ook met een van de receptionisten die 3x per week nachtdienst hier heeft. Hij komt uit Venezuela en woont al 8 jaar in Panama. 2x per jaar gaat hij naar Venezuela en hij stuurt geld naar zijn familie. Er wonen en werken veel buitenlanders in Panama stad.

Daarna verzamel ik de papieren die ik morgen nodig heb voor de vlucht naar Paramaribo. Om 0.9.30 uur ga ik online inchecken. Dit lukt goed, maar het lukt mij niet om een screenshot ervan te maken. Op dat moment vraagt een Nederlands meisje, of ze het krukje naast mij kan pakken. Dan vraag ik aan haar hoe ik een screenshot kan maken. Later komen we in gesprek met elkaar en vertelt ze dat haar ouders ook van reizen houden en sinds 1 jaar naar Thailand zijn verhuist en het daar erg naar hun zin hebben.

Inmiddels heeft Christina terug geappt dat ze in het hospital Punta Pacifica werkt. Ik schrijf terug dat ik haar ook in het ziekenhuis op kan komen zoeken, maar ze reageert daar niet op. Omdat ik moeilijk loop heeft het geen zin om naar het Nationaal park te lopen en besluit om naar het ziekenhuis te lopen waar zij werkt, want dat is niet zover. Het lopen is pijnlijk en vooral het buigen van de knie. Aangekomen bij het ziekenhuis sturen ze mij naar 4 verschillende afdelingen. Het is een heel erg mooi, groot en nieuw privé ziekenhuis. Ik moet wel een masker op , maar voor de rest word mij niets in de weg gelegd. Iedereen is erg aardig en behulpzaam. Een van de balie medewerkster belt voor mij Christina op. En toen nam ze op. Ze vroeg me naar de 2de verdieping te komen en samen gaan we dan beneden koffie drinken. Zij geeft bekkenbodem fysio. en dat is in Panama nog moeilijker aan te leren dan in Nederland en Spanje want de mensen hier zijn preutser en geslotener. Daarbij komt dat hier veel Joodse patiënten komen die onder de plak zitten van hun echtgenoot en vaak gedwongen seks moeten hebben waardoor veel spanningen ontstaan , ook in de bekkenbodem spieren. Daarnaast bepaalt de arts welke therapie een fysio. moet geven. En voor elektrotherapie ontvangt hij $150, en voor handmatige therapie en oefeningen slechts $80 ( ook nog veel voor onze begrippen). Dit is voor mij heel herkenbaar ! Verder wordt ze betaald voor haar aanwezigheid van 0.9.00 uur tot 18.00 uur, maar ze verveelt zich dood . Ze heeft een appartement in een hotel met een balkon en zicht op de zee, wat betaalt wordt door haar baas. Om 14.00 uur stap ik op . Beiden hebben we een goed gevoel over onze meeting.

Daarna loop ik naar het PARQUE OMAR TORRIJOS, wat aanbevolen was door de Colombiaanse vrouw. Het is een mooi park .Het is wel heet in de felle zon. Inmiddels heb ik nauwelijks of geen last meer van mijn knie. Ik heb de pijn er gewoon uitgelopen ! Om 16.30 uur stap ik op en loop naar het eiland bij Plaza Punta Pacifica. Maar ik word niet toegelaten omdat het een privé eiland is waar hele rijke mensen wonen. Daarna loop ik door naar Playa de la Rampa. Het is maar een klein strandje met zwart zand te midden van hele hoge toren flats en een speelplaats voor kinderen. Vervolgens loop ik terug naar mijn hostel. Het is rond 18.00 uur extra druk met het verkeer. In het hostel ga ik eerst zwemmen en daarna douchen. Ik leg de spullen voor morgen alvast klaar zodat ik morgen gauw klaar ben, zonder te veel lawaai te maken. Ik vraag aan de receptionist of de airconditioner op 23 graden kan. Ik kan ook een extra deken krijgen. Ik ga op tijd naar bed want morgenochtend moet ik om 0.5.30 opstaan en dan een Uber taxi bellen voor de rit naar de luchthaven voor de vlucht naar Paramaribo.

En nu, dinsdag 28 februari , zit ik in het vliegtuig op weg naar Paramaribo. Ik ben vanochtend vertrokken uit Panama Stad om 0.9.30 uur en kom in Paramaribo aan om 15.30 Surinaamse tijd ( 2 uur later dan in Panama) (ongeveer 4 uur vliegen). Ik ben benieuwd hoe het daar zal zijn, maar dat zal ik beschrijven in mijn volgende verslag.

Groetjes van Francine